Wapnowanie

Gleba jest środowiskiem zaopatrującym korzenie roślin w składniki pokarmowe, tlen i wodę. Właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby decydują o możliwości efektywności nawożenia organicznego i mineralnego, a więc o jakości i wielkości plonu roślin oraz o wyglądzie roślin ozdobnych.

Plon rośliny uprawnej jest efektem działania wielu czynników agrotechnicznych które trzeba spełnić, aby uzyskać wysoki plon. Do tych czynników zaliczamy między innymi odczyn, zasobność gleby i strukturę gleby.

Rola wapna nawozowego jest zdecydowanie inna niż nawozów azotowych, potasowych, fosforowych czy mikroelementowych. Pełni ono funkcję regulatora i strażnika prawidłowego odczynu gleby. Wobec powyższego, wiedza rolnika o aktualnym stanie zakwaszenia gleb w gospodarstwie to podstawa prawidłowego prowadzenia produkcji roślinnej.

Uregulowany odczyn gleby ma decydujący wpływ na podstawowe właściwości gleb:

• fizyczne: uregulowany odczyn to gruzełkowata struktura, ułatwiająca magazynowanie wody, wymianę powietrza glebowego oraz ogrzewanie się gleby
• chemiczne: lepsza akumulacja materii organicznej, lepsza przyswajalność składników pokarmowych roślin, poza mikroskładnikami
• biologiczne: aktywne życie biologiczne decyduje o przemianach i uwalnianiu składników pokarmowych zawartych w glebie oraz wprowadzanych z nawozami organicznymi i mineralnymi

ZAKWASZENIE GLEB

Zakwaszenia naszych gleb nie tylko ogranicza plonowanie roślin, ale powoduje degradację gleb, tak więc jest to nie tylko problem gospodarczy, ale coraz bardziej ekologiczny. Zakwaszanie się gleb jest procesem ciągłym i na jego przebieg rolnik ma ograniczony wpływ.

Skutki zakwaszenia

1. Pojawienie się toksycznych substancji, głównie jonów glinu, które zakłócają wzrost korzeni.
2. Zakłócenie pobierania wody i składników pokarmowych.
3. Pogorszenie struktury gleby.
4. Zmniejszenie aktywności mikrobiologicznej gleby.

Szczególnie istotna jest eliminacja toksycznego glinu (Al) z gleby w wyniku jej wapnowania. Związki tego metalu są najbardziej niebezpieczne przy pH poniżej 5,0.  W kwaśnym środowisku zakłócają rozwój i prawidłowe funkcjonowanie systemu korzeniowego. Objawy zatrucia glinem pojawiają się zbyt późno i często są mylone np. z objawami niedoboru składników pokarmowych lub chorobami grzybowymi.

Wapnowanie w znaczny sposób wpływa na wzrost wykorzystania składników pokarmowych z gleby. Typowym przykładem tego zjawiska jest efektywność pobierania fosforu w zależności od pH. Wysoka kwasowość wpływa ograniczająco zarówno na pobieranie fosforu glebowego jak i tego pochodzącego z nawożenia. Wapnowanie zwiększa ilość dostępnego fosforu dla roślin.Poprawie ulega również gospodarka innych składników pokarmowych (szczególnie azotu, siarki, magnezu i potasu).

Przy pH 4,5 nawozy NPK wykorzystane są w nastepujących ilościach:
– azotowe w 35%,
– potasowe 40%,
– fosforowe w 25%.
Natomiast przy pH 7 efektywność stosowania NPK dochodzi do 95%.

Optymalny odczyn gleby dla roślin uprawnych.

Zdrowy bujny system korzeniowy jest podstawą prawidłowego pobierania wody i składników pokarmowych oraz rozwoju roślin. Wobec tego nadrzędnym celem wydaje się ograniczenie toksycznego glinu. Rozwojowi silnego systemu korzeniowego sprzyja również odpowiednio duża ilość kationów wapnia (Ca2+)I jonów fosforowych (H2PO42-). Dlatego tak ważne jest systematyczne nawożenie optymalną dawką wapna.

Dla rozwoju systemu korzeniowego istotne znaczenie ma również uregulowany stosunek powietrzno-wodny w glebie, a warunki takie łatwiej jest osiągnąć w glebie o strukturze gruzełkowatej. Strukturę taką ma z reguły gleba o odczynie obojętnym, w której dzięki jonom wapnia i magnezu tworzą się odpowiedniej wielkości gruzełki (agregaty). Zwapnowana, porowata gleba dostarcza korzeniom tlen i zapewnia przestrzeń do ich rozrastania się oraz ułatwia dopływ wody zapewniając optymalne warunki dla życia w glebie.

W celu określenia kwasowości oraz potrzeb wapnowania, konieczne jest zbadanie odczynu gleby w stacji chemiczno-rolniczej oraz znajomość kategorii agronomicznej gleby. I na tej podstawie można określić potrzeby wapnowania oraz zasobność gleby w przyswajalny dla roślin fosfor, potas i magnez.

Każda gleba, ze względu na wielkość kompleksu sorpcyjnego, posiada tylko jej właściwy zakres optymalnego odczynu. Można zauważyć że im wyższe kategoria gleby tym optymalne pH jest wyższe a wacha się od 5,1 dla gleb lekkich do 7,0 dla gleb ciężkich.

Potrzeby wapnowania gleb mineralnych, pH mierzone w 1 mol KCI

Dawkę wapna określa się na podstawie ustalonych dla danej gleby klasy potrzeby wapnowania, które wynikają z odczynu o przynależności do określonej kategorii agronomicznej

Dawka wapna w zależności od kategorii agronomicznej i potrzeb wapnowania, w t CaO/ha

….. FILM…..

Termin wapnowania

1. Najbardziej optymalnym terminem jest:

• okres pożniwny późne lato do późnej jesieni,dobrze wymieszać wapno z glebą i by jak najdłużej reagowało z glebą do siewu lub sadzenia roślin

2. By wapno mogło dobrze i szybko zadziałać

• potrzebne jest dobre uwilgotnienie gleby, najlepiej wykorzystać jesienno-zimowe zapasy wody,

• wiosenny termin stosowania powoduje przesuszenie gleby, a czas reakcji wydłuża się,

• wczesną wiosną zaleca się stosować interwencyjnie szybko działające wapna węglanowego w formie granulowanej, nie wymagające wymieszania z glebą; szczególnie polecane na zboża ozime, rzepak i plantacje wieloletnie,
•  Szybkość reakcji w glebie po wapnowaniu zależy przede wszystkim od odczynu i klasy gleby, temperatury i ilości opadów a także rodzaju nawozu
• Odczyn gleby po wapnowaniu stabilizuje się co najmniej rok.

DLACZEGO NALEŻY WAPNOWAĆ ?

Wapnowanie jest zabiegiem strategicznym dla żyzności i urodzajności gleby w warunkach glebowo-klimatycznych Polski. To wapno decyduje o utrzymaniu optymalnego dla roślin poziomu zakwaszenia środowiska glebowego.

Wapno zapewnia właściwe wykorzystanie składników pokarmowych zawartych w glebie i wnoszonych z nawozami.

Neutralizuje toksyczne dla roślin związki powstające w zakwaszonym środowisku glebowym i hamuje rozwój wielu patogenów roślin.

Kształtuje korzystnie właściwości fizyczne gleby, co sprzyja powstawaniu trwałej struktury gruzełkowatej.

Pobudza aktywność mikrobiologiczną gleby, co sprzyja zwiększaniu przyswajalności składników pokarmowych, a w szczególności zwiększa przyswajalność azotu glebowego.

Wapń w warunkach klimatycznych Polski podlega znacznemu wymywaniu, jego ubytki w skali roku szacowane są na kilkaset kg/ha – w przeliczeniu na Ca0. Dlatego zabieg wapnowania należy powtarzać co 3-4 lata na tym samym polu lub ogrodzie.

Na glebach kwaśnych typowym zjawiskiem są niedobory magnezu i wapnia a także innych składników, głównie fosforu i molibdenu, które przechodzą w formy nie przyswajalne dla roślin.